کبد یکی از بزرگ ترین و مهم ترین اعضای بدن است و وظایف حیاتی متعددی مثل سم زدایی، تنظیم قند خون، ذخیره ویتامین ها، ساخت پروتئین و کمک به هضم چربی ها را بر عهده دارد. هر اختلالی در عملکرد کبد، می تواند روی تمام بدن اثر بگذارد. وقتی پزشک مشکوک به بیماری هایی مانند هپاتیت مزمن، کبد چرب یا فیبروز کبدی باشد، یکی از دقیق ترین روش های ارزیابی وضعیت کبد، استفاده از فیبرواسکن کبد است.

فیبرواسکن کبد چیست؟

فیبرواسکن روشی غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج لرزشی و اولتراسوند، میزان سفتی (سختی) بافت کبد را اندازه گیری می کند. سفتی کبد با مقدار فیبروز (جای گزینی بافت طبیعی با بافت فیبروتیک و اسکار) ارتباط مستقیم دارد؛ هرچه کبد سفت تر باشد، احتمال فیبروز یا سیروز بیشتر است. در این روش، علاوه بر فیبروز، میزان چربی کبد هم اندازه گیری می شود و برای تشخیص و پیگیری کبد چرب غیرالکلی بسیار کاربردی است.این روش در بسیاری از موارد می تواند جایگزین بیوپسی شود و به همین دلیل، امروزه در بسیاری از مرکز تخصصی کبد و رادیولوژی به عنوان اولین انتخاب به کار می رود.

عوامل ایجاد اختلال در عملکرد کبد

علت نیاز به فیبرواسکن معمولاً وجود یک بیماری زمینه ای کبدی است. از مهم ترین عوامل اختلال عملکرد کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هپاتیت ویروسی B و C
• کبد چرب غیرالکلی (به علت چاقی، دیابت، چربی خون بالا)
• مصرف طولانی مدت الکل
• مصرف خودسرانه یا طولانی مدت برخی داروها (از جمله بعضی داروهای هورمونی، ضدتشنج، ضدالتهاب و…)
• بیماری های خودایمنی (حمله سیستم ایمنی به سلول های کبد)
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سموم شغلی یا غذایی
• تغذیه ناسالم، پرکربوهیدرات و کم پروتئین

اگر این عوامل مدت زیادی کنترل نشوند، به تدریج باعث التهاب، فیبروز و در نهایت سیروز کبد می شوند.

علائم بیماری کبد

بسیاری از بیماری های کبد در مراحل اولیه، بدون علامت هستند و بیمار فقط با یک آزمایش خون غیرطبیعی یا سونوگرافی متوجه مشکل می شود. با این حال، در مراحل پیشرفته تر ممکن است علائم زیر دیده شود:

• ضعف و خستگی مداوم
• بی اشتهایی و کاهش وزن
• زردی پوست و چشم ها
• ادرار تیره و مدفوع روشن یا خاکستری
• ورم شکم (آسیت)
• خارش پوست
• احساس سنگینی یا درد در قسمت راست بالای شکم
• تهوع، استفراغ یا احساس طعم تلخ در دهان
• کبودی یا خونریزی غیرطبیعی (مثلاً خون دماغ های مکرر)

در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک و انجام تست هایی مانند فیبرواسکن کبدی می تواند در تشخیص زودرس بیماری بسیار کمک کننده باشد.

به نقل از وبسایت mayoclinic :
Complications of liver disease depend on the cause of the liver problems. Without treatment, liver disease may progress to liver failure. Liver failure can be fatal.
ترجمه فارسی:
عوارض بیماری کبد بسته به علت مشکل کبدی متفاوت است. اگر درمان انجام نشود، بیماری کبد ممکن است به نارسایی کبد پیشرفت کند. نارسایی کبد می تواند کشنده باشد.

کاربردهای فیبرواسکن کبد

فیبرو اسکن کبد برای چیست؟
این تست برای ارزیابی و پیگیری انواع بیماری های مزمن کبدی به کار می رود. مهم ترین کاربردهای فیبرواسکن عبارتند از:

• تعیین میزان فیبروز در بیماران مبتلا به هپاتیت B و C مزمن
• ارزیابی شدت چربی کبد غیرالکلی و الکلی با سونوگرافی کبد چرب
• پیگیری روند درمان در بیمارانی که تحت رژیم، دارودرمانی یا تغییر سبک زندگی هستند
• کمک به تصمیم گیری در مورد اینکه آیا بیمار به بیوپسی کبد نیاز دارد یا خیر
• ارزیابی خطر پیشرفت به سمت سیروز و عوارضی مثل فشار خون پورت و سرطان کبد

به عبارت دیگر، فیبرواسکن یک نقشه دقیق از «سلامت و نرمی یا سفتی کبد» در اختیار پزشک می گذارد و راهنمای مهمی برای انتخاب بهترین درمان است.

مزایای فیبرو اسکن کبد

در مقایسه با بیوپسی کبد، این روش تشخیصی مزایای زیادی دارد:

• کاملاً غیرتهاجمی: نیازی به سوزن، نمونه برداری و برش پوستی ندارد.
• بدون نیاز به بی حسی یا بیهوشی: بیمار در طول تست فقط لرزش خفیفی را احساس می کند.
• روش سرپایی: نیازی به بستری یا مراقبت خاص بعد از آن نیست.
• سرعت بالا: در چند دقیقه انجام می شود.
• قابلیت تکرارپذیری: در فواصل زمانی مختلف برای پیگیری روند بیماری به راحتی قابل انجام است.
• بررسی حجم بیشتری از کبد نسبت به یک نقطه کوچک بیوپسی.
• هزینه مناسب نسبت به روش های پیشرفته تر تصویربرداری و بیوپسی.

به همین دلیل، امروزه در بسیاری از راهنماهای علمی، فیبرواسکن در کنار یا حتی قبل از بیوپسی به عنوان ابزار اصلی ارزیابی فیبروز توصیه می شود.

آمادگی های قبل از انجام فیبرواسکن کبدی

سؤال شایع بیماران این است که برای فیبرو اسکن کبد باید ناشتا باشیم؟
بله، معمولاً توصیه می شود که:

• حدود ۳ ساعت قبل از انجام فیبرواسکن چیزی نخورید و نیاشامید (به جز مقدار کمی آب در صورت نیاز).
• از مصرف وعده های خیلی سنگین، چرب یا حجیم قبل از تست خودداری کنید، چون پر بودن معده می تواند روی عبور امواج و دقت اندازه گیری اثر بگذارد.
• اگر داروی خاصی مصرف می کنید، آن را با پزشک خود چک کنید؛ معمولاً مصرف داروها مشکلی ایجاد نمی کند، ولی اطلاع پزشک ضروری است.
• بهتر است لباس راحت و گشاد بپوشید تا دسترسی به ناحیه بین دنده ای راحت باشد.

این آمادگی ها به افزایش دقت تست کمک می کند و باعث می شود نتیجه قابل اعتمادتر باشد.

نحوه انجام فیبرو اسکن کبد در تهران

بسیاری از بیماران قبل از انجام تست دوست دارند بدانند فیبرو اسکن کبد چگونه انجام میشود و آیا دردناک است یا خیر.
نحوه انجام فیبرو اسکن کبد بسیار ساده است:

1. بیمار روی تخت معاینه دراز می کشد و دست راست خود را بالای سر قرار می دهد تا فضای بین دنده ها بازتر شود.
2. پزشک یا کارشناس، ژل سونوگرافی را روی پوست ناحیه بالای کبد می زند.
3. پروب دستگاه روی فضای بین دنده ای قرار داده می شود.
4. دستگاه چند ضربه یا موج لرزشی ملایم به کبد می فرستد. این ضربه ها دردناک نیستند و فقط به صورت لرزش آرام حس می شوند.
5. سرعت عبور این امواج در بافت کبد اندازه گیری شده و دستگاه بر اساس آن، عددی به عنوان میزان سفتی کبد (بر حسب کیلوپاسکال) ارائه می دهد.
6. در همان زمان، شاخص CAP نیز برای اندازه گیری میزان چربی کبد محاسبه می شود.

کل فرایند حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می کشد و بعد از آن بیمار می تواند فوراً به فعالیت های روزمره خود بازگردد.

دستگاه فیبرو اسکن کبد در تهران

نوع و کیفیت دستگاه فیبرو اسکن کبد نقش بسیار مهمی در دقت و اعتبار نتایج دارد. در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر سیف از دستگاه فرانسوی FibroScan® (محصول شرکت Echosens) استفاده می شود که در منابع علمی دنیا به عنوان استاندارد طلایی ارزیابی فیبروز شناخته می شود.

تفاوت این دستگاه با برخی دستگاه های متفرقه یا چینی:

• دقت بسیار بالاتر در اندازه گیری سفتی کبد
• نمایش قابل اعتمادتر CAP برای تشخیص و درجه بندی کبد چرب
• کارایی بهتر در افراد با BMI بالا (چاقی)
• الگوریتم های پیشرفته پردازش داده و کاهش خطا
• گزارش استاندارد و قابل استناد برای فوق تخصص گوارش و کبد

به کارگیری این نوع دستگاه باعث می شود نتایج تست، هم برای تشخیص اولیه و هم برای پیگیری درمان، قابل اعتماد و تکرارپذیر باشند.

تفسیر و خواندن فیبرو اسکن کبد

بعد از انجام تست، دستگاه عددی را به عنوان سختی کبد (Liver Stiffness) بر حسب کیلوپاسکال (kPa) نشان می دهد. جواب فیبرو اسکن کبد توسط پزشک تفسیر می شود و با اطلاعات بالینی و آزمایش های دیگر ترکیب می گردد.
برای خواندن فیبرو اسکن کبد معمولاً از طبقه بندی فیبروز F0 تا F4 استفاده می شود:

• F0: بدون فیبروز
• F1: فیبروز خفیف
• F2: فیبروز متوسط
• F3: فیبروز شدید
• F4: سیروز کبدی

محدوده دقیق اعداد ممکن است بر اساس نوع دستگاه، بیماری زمینه ای و راهنمای علمی کمی تفاوت داشته باشد، اما به طور کلی هرچه عدد بزرگ تر باشد، شدت آسیب کبدی بیشتر است.

تفسیر CAP

شاخص cap در فیبرو اسکن کبد (Controlled Attenuation Parameter) میزان چربی کبد را نشان می دهد:

• CAP حدود 238260 dB/m: کبد چرب خفیف (حدود 1133٪)
• CAP حدود 260290 dB/m: کبد چرب متوسط (3466٪)
• CAP بالای 290 dB/m: کبد چرب شدید (بیش از 67٪)

ترکیب این اطلاعات با معاینه و آزمایش خون، به پزشک کمک می کند بهترین تصمیم درمانی را برای بیمار بگیرد.

موارد منع انجام فیبرو اسکن کبد

در برخی شرایط، انجام فیبرواسکن ممکن است دقت کافی نداشته باشد یا توصیه نشود:

• وجود مایع زیاد در شکم (آسیت)
• هپاتیت حاد شدید
• اختلالات قلبی خاص (به ویژه سمت راست قلب)
• چاقی مفرط و BMI بسیار بالا
• فضای بسیار تنگ بین دنده ها
• ناتوانی بیمار در درازکشیدن به پشت

همچنین در مورد خانم های باردار یا کسانی که قصد بارداری دارند، بهتر است انجام تست با نظر پزشک و با احتیاط باشد.

هزینه فیبرواسکن کبد

هزینه فیبرواسکن کبد به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع و برند دستگاه (فرانسوی استاندارد یا دستگاه های متفرقه)
• مرکز انجام دهنده (کلینیک خصوصی، مرکز تصویربرداری تخصصی و…)
• تجربه و تخصص پزشک تفسیرکننده
• همراه بودن تست با سایر خدمات (سونوگرافی، آزمایش خون و…)

هزینه فیبرو اسکن کبد با بیمه

در حال حاضر، اغلب بیمه های پایه و تکمیلی هزینه فیبرو اسکن کبد را پوشش نمی دهند و انجام این تست معمولاً به صورت آزاد محاسبه می شود. با این حال، به دلیل غیرتهاجمی بودن و توانایی آن در جایگزینی بیوپسی در بسیاری موارد، از نظر اقتصادی نیز برای بیمار مقرون به صرفه است؛ چون می تواند از انجام یک روش تهاجمی و پرهزینه جلوگیری کند.

عوارض فیبرو اسکن کبد

یکی از دلایل محبوبیت این روش، ایمن بودن آن است.
در صورت رعایت استانداردها و استفاده از دستگاه معتبر، عوارض فیبرو اسکن کبد بسیار ناچیز است:

• احساس فقط چند ضربه یا لرزش خفیف زیر پوست
• بدون درد واقعی، خونریزی یا جراحت
• بدون نیاز به استراحت بعد از انجام
• بدون خطر آسیب به کبد یا سایر اعضا

تا کنون عارضه جدی و قابل توجهی برای این روش گزارش نشده و معمولاً حتی در افراد مسن هم به خوبی قابل انجام است.

بهترین مرکز فیبرواسکن کبد در تهران

برای اینکه نتیجه تست شما دقیق، قابل اعتماد و قابل استناد برای پزشکتان باشد، انتخاب مرکز مناسب اهمیت زیادی دارد.
مرکز تصویربرداری دکتر غلامرضا سیف به دلیل ویژگی های زیر از گزینه های قابل اعتماد برای انجام فیبرواسکن در تهران محسوب می شوند:

• استفاده از دستگاه فیبرواسکن فرانسوی استاندارد
• حضور متخصص رادیولوژی و تیم مجرب در انجام و تفسیر تست
• تجربه بالا در انجام الاستوگرافی و فیبرواسکن برای انواع بیماری های کبدی
• دقت بالا در بیماران چاق، مبتلا به کبد چرب یا هپاتیت مزمن
• محیط بهداشتی، پاسخ گویی مناسب و نوبت دهی منظم
• همکاری نزدیک با متخصصان و فوق تخصص های گوارش و کبد

انتخاب یک مرکز معتبر باعث می شود از تکرار تست و نتایج متناقض جلوگیری شود و هم شما و هم پزشکتان با خیال راحت تر روند درمان را پیگیری کنید.

نسخه اصلی مطلب فیبرواسکن کبد چیست و چگونه انجام میشود؟ | عوارض فیبرو اسکن کبد را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---